คำถามที่ถามกันเข้ามาบ่อยๆ

• ทำไมถึงต้องล่ามโซ่ช้าง?
  • ช้างที่นี่บางส่วนเป็นช้างที่เกิดในยุคของการทำอุตสาหกรรมป่าไม้ ดังนั้น ช้างจะเคยชินกับการมีโซ่ติดอยู่กับตัวช้าง เพื่อใช้ในการลากซุง
  • ช้างไม่ใช่มนุษย์ จึงไม่รู้จักอาณาเขตของที่สร้างโดยมนุษย์เช่นรั้ว ช้างจึงเดินไปทำความเสียหายแก่ทรัพย์สิน หรืออาจจะทำร้ายมนุษย์ได้ แต่ที่สำคัญที่สุดคือในป่าตอนนั้นมีอันตรายที่เกิดจากช้างเหยียบกับระเบิด
  • ช้างบางตัวไม่ล่ามโซ่เพราะเป็นช้างที่เกิดที่ปางตังแต่เล็กๆ เคยชินกับผู้คน ไม่วิ่งหนีเมื่อตกใจเห็นสัตว์เล็กๆแปลกปลอม
  • ช้างที่คุ้นเคยกับการมีโซ่เพราะเป็นช้างที่เคยทำงานในป่ามาก่อน ช้างเหล่านี้หากไม่มีโซ่ เขาจะไม่รู้ว่าควรจะต้องทำอะไร หรือ อยู่ตรงไหน และจะทำให้ช้าง เดินไปในทิศทางที่ไม่มีใครคาดเดาได้ เหมือนคนที่เป็นเจ้าของสุนัขที่เขารัก เมื่อสุนัขเขาหายไป เขาจะรู้สึกอย่างไร
  • สังคมเมืองที่เคลื่อนตัวเข้าไปในป่า ชุมชนที่อาศัยอยู่ในชนบท อาจจะไปขวางทางเดินของช้างโดยไม่ได้เจตนา และอาจจะทำให้เกิดการขัดแย้งระหว่าง ชุมชน มนุษย์ และเจ้าของช้าง หรือแม้กระทั่งปางช้าง
  • การใช้โซ่ เป็นการจำกัดอาณาเขต ของช้างแต่ละตัว ทำไมถึงต้องจำกัด เพราะช้างเป็นสัตว์สังคม จึงมีชนชั้น มีการแบ่งแยกชอบไม่ชอบ มีพรรคมีพวก ในการอยู่ในพื้นที่จำกัดนั้น ก็ไม่สามารถห้ามอารมณ์เหล่านี้ได้ และเราก็ไม่ต้องการให้เกิดการสูญเสียใดๆขึ้น
  • มีช้างอยู่ 2 ประเภทที่ปางของเรา ประเภทแรกคือ ช้างที่เธอเข้าไปเล่น เข้าไปป้อนอาหารได้ เข้าไปถ่ายรูปได้ ช้างประเภทนี้จะเป็นช้างที่เกิดมาก็คุ้นเคยกับคนเลย ช้างประเภทนี้จะมีโซ่ หรือไม่มีโซ่ก็ได้ สามารถมีชีวิตอยู่ได้โดยปกติ ประเภทที่สองคือ ช้างที่ทำงานจากที่อื่นมาก่อน ทำงานอะไรที่อื่น ก็คือ เป็นช้างที่อยู่ในอุตสาหกรรมป่าไม้ ทำงานในป่าลึกซึ่งเสี่ยงและอันตรายมากมาก่อน ช้างประเภทนี้ เมื่อเกิดมา เขาก็ถูกล่ามโซ่ และทำงานเป็นเวลานาน และมีความคุ้นเคยกับโซ่ ช้างประเภทนี้มาอยู่กับเราได้อย่างไร ก็เนื่องมาจากปัจจุบัน ไม่มีอุตสาหกรรมป่าไม้แล้ว เจ้าของช้าง ก็มีปัญหาทางด้านเศรษฐกิจ ช้างไม่สามารถทำงานได้เนื่องจากแก่แล้ว ก็ให้เรารับเลี้ยงดู
• ใช้ตะขอหรือเปล่า?
  • ไม่ใช้ ตะขอมีไว้เพื่อป้องกันตัวในกรณีที่ช้างทำร้ายควาญ เพราะจะไม่มีใครหยุดช้างได้แม้แต่ช้างด้วยกันเอง ดังนั้นควาญ ต้องมีเพื่อช่วยชีวิตของเขาเอง
  • ควาญบางคนมีมีด เพื่อใช้ป้องกันตัวเองจากการทำร้ายของสัตว์อื่นๆ นอกจากช้างแล้ว ยังใช้สำหรับตัดกิ่งไม้ ที่ขวางทางเดินของช้าง และใช้สำหรับตัดใบไม่ให้ช้างกิน
• ทำไมช้างตายตั้งแต่อายุยังน้อย?
  • ป่วย หรืออาจทำร้ายกันเองเพื่อแย่งความเป็นจ่าฝูง
• ทำไมไม่ปล่อยมันไปอยู่ในป่าล่ะ?
  • ช้างเป็นสัตว์ที่ฉลาด มีความคิดและจิตใจ ช้างและควาญมีความสัมพันธ์กันอย่างเหนียวแน่น ถ้าปล่อยให้ช้างเข้าไปในป่า จิตใจของทั้งสองฝ่ายจะเป็นอย่างไร
  • ช้างเหล่านี้เป็นช้างที่เกิดในปางช้าง ไม่มีความสามารถในการ ระวังภัย ในป่าเหมือนช้างที่เกิดในป่า ปล่อยช้างที่เกิดในปางช้างเข้าป่าคือฆ่าช้างทางอ้อมนั่นเอง
  • ช้างป่า ที่จับมาทำอุตสาหกรรมป่าไม้มาก่อน หรือทำงานด้านอื่นไม่สามารถดำรงชีพอยู่ด้วยตัวเองได้
• มันดีกว่าหรอที่ให้ช้างอยู่ในแค้มป์แทนที่จะอยู่ในป่า?
  • มีคนจำนวนมากที่มีความเชื่องมงายเกี่ยวกับการกินอวัยวะของสัตว์ ช้างป่าในปัจจุบันจึงอยู่ในสภาวะที่เสี่ยงต่อการล่าของนายพรานเป็นอย่างมาก
  • งาของช้างทุกกิ่งของช้างในปางช้างจะถูกบันตำหนิ แล้วขึ้นทะเบียนกับรัฐบาล แตกต่างจากช้างป่า ที่งาช้างไม่ได้มีการบันทึกทะเบียนไว้ จึงเป็นอันตรายอย่างมากกับตัวช้างเอง
  • สถานการณ์ของป่าในไทยปัจจุบัน อุทยานมีอาหารไม่เพียงพอต่อช้างป่า สังเกตได้จากการบุกรุกของช้างป่าเข้ามากินพืชพันธ์ของชาวบ้านเกือบจะทุกวัน
  • ช้างบ้านหรือช้างที่เกิดในแค้มป์ช้างต้องอยู่กับผู้คนเท่านั้น ไม่สามารถดำรงชีพได้ด้วยตัวเอง
• การฝึกช้างวาดรูป มันไม่ทรมานหรอ?
  • ช้างเป็นสัตว์ฉลาด มีพรสวรรค์ หากเราส่งเสริมในด้านที่ถูกต้องให้ช้างแสดงศักยภาพออกมา เป็นการส่งเสริมช้างเป็นศิลปินมากกว่าพาช้างบ้านไปเร่ร่อน
  • การสอนช้างวาดรูป เริ่มต้นแต่ตอนช้างยังเล็กๆ เหมือนเด็กที่ต้องเรียนรู้ การจับปากกา ดินสอ แต่เมื่อเรียนรู้ได้แล้ว ก็จะจำได้ไปตลอดชีวิตของช้างเอง
• ทำไมต้องผ่าจ้าน?
  • ช้างน้อยเมื่อเกิดมา ก็จะมีช่วงเวลาของการเรียนรู้

    ช่วงที่ 1 คือช่วงติดแม่ จะเป็นช้างน้อยที่อยู่ติดแม่ เพราะจะยังช่วยเหลือตัวเองได้น้อยมากจะใช้เวลาประมาณ 20 เดือน

    ช่วงที่ 2 เป็นช่วงที่เรียกว่า ช่วงเรียนรู้ ช่วงนี้ช้างจะเริ่มมีการเรียน การสอนทำกิจกรรมต่างๆ ช่วงนี้สำคัญมาก หากช้างไม่ได้เรียนรู้ทักษะใดๆ ช่วงนี้ช้างจะกลายเป็นช้างที่ไม่มีพรสวรรค์ในด้านใดๆ เลย และหลายครั้งเราพบว่าหากพัฒนาการช่วงนี้ไม่เกิดขึ้น ช้างจะเป็นช้างที่ปรับตัวเข้ากับช้างตัวอื่นๆไม่ได้ และต้องอยู่อย่างโดดเดี่ยวในกลุ่มช้างทั้งหลายในปางช้าง แต่เราจะยอมให้เกิดขึ้นไม่ได้ เพราะเมื่อลูกช้างไม่ยอมแยกจากแม่ช้าง หลายๆครั้ง แม่ช้างจะทำร้ายลูกช้าง โดยการเตะลูกช้าง เพื่อไม่ให้ช้างน้อยไปรบกวนการผสมพันธ์รอบต่อไปของแม่ช้าง

• แล้วการผ่าจ้าน มันเป็นอันตรายกับลูกช้างไหม?
  • ช้าง ถึงแม้จะตัวใหญ่ แต่ก็ใจเล็ก ช้างจะกลัวทุกสิ่งทุกอย่าง แม้แต่หนู การผ่าจ้าน เป็นวิธีหนึ่งที่ลูกช้างจะต้องบ่มเพาะความกล้าหาญ ให้เกิดขึ้นในใจของตนเอง
• ควาญช้าง 1 คนมีช้างของเขากี่ตัวมากกว่านั้นได้ไหม?
  • ช้าง 1 ตัว ในบางครั้ง ช้าง 1 ตัวอาจจะมีควาญ 2-3 คน แต่จะมีควาญหลัก 1 คน เพราะ ควาญหลัก จะเป็นคนที่มีความผูกพันกับช้างมากที่สุด ส่วนควาญรอง(ควาญตี๋น) จะเป็นผู้ดูแลช้างในเวลาที่ควาญหลัก มีเหตุธุระจำเป็น ไม่สามารถอยู่ดูแลช้างของเขาได้ เหมือนเวลาที่นักท่องเที่ยวชาวต่างชาติไปเที่ยวต่างประเทศ สัตว์เลี้ยงแสนรักของเขาก็มีเพื่อนบ้านที่ไว้ใจได้ดูแล
• ช้างความจำดีขนาดไหน?
  • ช้างบ้านมีความจำถึงขนาด มัดและล่ามไว้ในกรง ช้างสามารถเรียนรู้วิธีแก้เชือกและเปิดประตูวิ่งหนีได้ในเวลาไม่กี่วัน โดยการเรียนรู้จากควาญช้างตอนปิดและเปิดประตู
• ทำไมต้องให้ควาญผสมสีให้ช้าง?
  • ช้างตาบอดสี แต่ช้างสามารถมองเห็นในเวลากลางคืนได้ดีกว่าคน
• ช้างวาดรูป เป็นศิลปินช้าง ทำไมควาญต้องจับหู/ยืนข้างๆ?
  • เป้าหมายของการวาดรูป จริงๆแล้วคือการแสดงความสัมพันธ์อันแน่นแฟ้นระหว่างควาญช้างกับช้าง การวาดรูปช้างต้องมีพรสวรรค์ และควาญต้องมีความสัมพันธ์อันแน่นแฟ้นกับช้าง จึงสามารถสร้างสรรค์รูปภาพออกมาได้ จะขาดฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งไม่ได้ ทั้งสองจะต้องเป็นอันหนึ่งอันเดียวกันจริงๆ
• ตะขอ?
  • ตะขอเป็นสิ่งที่ใช้ในการบังคับช้างมาตั้งแต่อดีตกาล จนเป็นวัฒนธรรมหนึ่งในวิถีชีวิตของคนกับช้าง แต่ตะขอนั้น ไม่ใช่วิธีการเดียวที่จะสื่อสารกับช้าง เมื่อบุคคลภายนอกได้รู้จักช้าง และควาญช้างดีพอ จะเข้าใจได้อย่างดีว่า ควาญช้างนั้นรักช้างมากขนาดไหน แล้วทำไมควาญช้างจึงพกตะขอติดตัวตลอดเวลาที่อยู่กับช้าง อาจจะเป็นคำถามที่เกิดขึ้น ในชีวิตที่อยู่ด้วยกันจริงๆ ช้างนั้นก็เหมือนคน มีวันที่รู้สึกสบาย และรู้สึกหงุดหงิด คนเรามักจะเห็นภาพช้างมีความรักต่อกันตามสื่อต่างๆ ในชีวิตจริง ช้างก็มีทะเลาะกัน มีพรรคมีพวก มีลำดับชั้น แม้จะเป็นช้างที่ได้รับการฝึกฝนมาแล้วอย่างดี เวลาที่ช้างทะเลาะกัน หากไม่สามารถแยกจากกัน หรือหยุดการทะเลาะได้ นั่นหมายถึงการบาดเจ็บอย่างรุนแรง และในบางครั้งเราอาจจะสุญเสียช้างที่น่ารักและแสนรู้ไป สิ่งไหนที่จะรักษาชีวิตของช้างจากความตายและอาการบาดเจ็บรุนแรงได้ สิ่งไหนที่จะแยกช้างออกจากกันเวลาที่ช้างมุ่งหมายจะเอาชนะกันอย่างดุเดือด ชีวิตของควาญช้างผู้นำครอบครัวที่ต้องเอาชีวิตเข้าไปเสี่ยงเพื่อช้างของเขาเอง…..
• (โซ่)ทำไมที่อื่นถึงทำได้ ทำไมที่นี่ถึงทำไม่ได้?
  • เพราะสภาพภูมิหลังของช้างแต่ละตัวแตกต่างกัน ช้างที่อื่นเป็นช้างที่เกิดอยู่ในปางมาตั้งแต่เริ่ม เกิดมาร่วมกัน อยู่ด้วยกันเป็นฝูง มีความคุ้นเคยกันมาแต่แรกเริ่ม มีลำดับชั้นอยู่แล้วตั้งแต่เกิด แต่ช้างที่นี่ เป็นช้างที่ทำอุตสาหกรรมป่าไม้มาก่อน เป็นช้างที่เคยถูกใช้งานอย่างหนักสมัยที่ช้างยังมีอายุน้อย แม้แต่งานที่เบากว่าเช่น การแสดงช้าง ช้างเหล่านี้ก็ไม่มีโอกาสได้ฝึกฝน เพราะสมัยนั้นไม่มีใครคิดจะเอาศักยภาพของช้างที่ซ่อนอยู่นี้มาใช้เลี้ยงช้างเอง มีแต่การทำงานหนักในป่าไม้
  • เมื่อ 30 ปีที่แล้วคุณทำอะไรอยู่ ปางช้างแม่สา ได้ช่วยช้างเป็นจำนวนมากจากการทำงานที่เสี่ยงอันตราย นี่คือช้างที่อยู่กับเรามาตั้งแต่ตอนนั้น จนถึงตอนนี้ และยังมีคนที่เป็นเจ้าของช้างอีกมากมาย ที่เรารอให้เขามาหา เพราะค่าใช้จ่ายของช้างแต่ละเชือกนั้นสูงมาก และร่วมกันดูแลช้างด้วยกัน ดังนั้นช้างที่นี่ จะเป็นช้างที่ไม่ได้อยู่ร่วมกันมาตั้งแต่เกิด พอเขามาอยู่ร่วมกัน ลำดับของช้างจึงไม่มี คุณเข้าใจเรื่อง ลำดับชั้นของสัตว์ในฝูงไหม เมื่อช้างไม่มีลำดับ ช้างจะต่อสู้กันเพื่อเป็นใหญ่ ช้างเพศเมียก็จะต่อสู้กันเอง ช้างเพศผู้ก็จะสู้กันเองเช่นกัน
• ช้างทำงานได้พักบ้างหรือเปล่า?
  • ที่แม่สา ช้างที่เดินทำงานทุกๆเช้า ช้างทุกตัวจะเริ่มทำงานตั้งแต่ตอนเช้า แล้วก็จะพัก และได้พักตอน 10 โมงถึง 10.30 และจะพักเที่ยงตอน 12.00 นั่นคือเวลากินข้างเที่ยงของควาญ ช้างและควาญก็จะได้พักด้วยกัน ถ้าตอนบ่ายแขกไม่เยอะ ช้างที่ทำงานช่วงบ่ายของเมื่อวานก็จะได้กลับบ้านพร้อมกับควาญ ส่วนช้างที่พักตอนบ่ายเมื่อวานก็จะมาทำงาน เราจะสลับหมุนเวียน เพื่อให้ช้างทำงานอย่างสบายที่สุด